Stopy procentowe 2001-2003 = 2012-2014? 

Indeksy najwyżej od 2008 roku i co dalej? Jak wpływały stopy procentowe na kondycję Polskiej gospodarki w historii? O tym i kilku innych rzeczach w dzisiejszym artykule.

W lipcu i sierpniu 2014 roku w kilku wpisach, między innymi w tym: Przed nami hossa czy bessa? Co podpowiada nam „margines bezpieczeństwa” w drugiej odsłonie? Pisałem, że zarówno spadki rentowności obligacji jak i relatywnie atrakcyjne wyceny na giełdzie przemawiają za wzrostami na giełdzie. I rzeczywiście miało to miejsce w poprzednich tygodniach, mało tego, wzrosty były bardzo dynamiczne, kilkunastoprocentowe, w efekcie czego indeks WIG oraz mWIG40 parę dni temu osiągnęły rekordowe poziomy, poziomy niewidziane od… 2008 roku co pokazałem na wykresach poniżej:

Nawet mniejsze spółki, które w poprzednich miesiącach zachowywały się słabiej, w ostatnich tygodniach ładnie dały zarobić:

W międzyczazsie, o tym, że giełda ładnie nam rośnie pisałem też wiele razy na Facebooku: Michał Stopka Inwestor Profesjonalny

Ostatnie wzrosty na giełdzie są sporym zaskoczeniem

Poniżej krótkie podsumowanie co spowodowało wzrosty i czego możemy się na tej podstawie nauczyć:

1. W poprzednich wpisach pisałem, że przy uatrakcyjnieniu wycen, w cenach spółek giełdowych już w jakimś stopniu jest zawarte ewentualne spowolnienie w  polskiej gospodarce.
2. Po drodze dostaliśmy a) prezent w postaci rozejmu na Ukrainie
3. b) całkiem sporą liczbę osób które wybrały pozostanie w OFE (ostatecznie jest to prawie trzy miliony osób) o czym pisałem tutaj: Prawie 2 mln osób wybrało OFE. Jakie skutki dla giełdy i Polski, szczególnie w dłuższym terminie?
4. A dodatkowo bardzo mocno wzrosła relatywna atrakcyjność inwestowania na giełdzie względem inwestowania w obligacje. We wpisie Przed nami hossa czy bessa? Co podpowiada nam „margines bezpieczeństwa” w drugiej odsłonie?, dla przypomnienia pisałem coś takiego:

Na podstawie powyższych spostrzeżeń zastanawiałem się jak można połączyć rynek akcji oraz rynek obligacji tak aby mieć jeden wspólny wskaźnik. Wskaźnik, który będzie można porównać w dłuższym okresie czasu. Obecna niedogodność jest bowiem taka, że dla rynku akcji używamy wskaźnika cena/zysk a dla rynku obligacji wskaźnika rentowności.

Oba rynki możemy sprowadzić do wspólnego mianownika na dwa sposoby:

1. Jeżeli dla rynku akcji mamy wskaźnik cen/zysk czyli ile złotych płacimy za jedną złotówkę zysku, podobne ćwiczenie możemy zrobić dla rynku obligacji. Wtedy otrzymamy taki wykres:

Powyższy wykres powstaje przez podzielenie jedynki przez rentowność obligacji np. 1/10%(uwaga: te trzy wykresy znajdują się również w pliku excel który można pobrać i na bieżąco aktualizuję: Dane makro w excel).

Jak widać na powyższym wykresie od dwóch lat obligacje są relatywnie droższe niż akcje (albo akcje tańsze niż obligacje)

2. Możemy też jednak przedstawić bieżący mnożnik cena/zysk dla giełdy jako rentowność inwestowania w akcje. Dzięki takiemu zabiegowi otrzymujemy poniższy wykres:

Powyższy wykres otrzymujemy przez podzielenie jedynki przez wskaźnik cena/zysk (1/(c/z))

Jak widać powyżej, na przykład obecnie rentowność giełdy wynosi około 7% a rentowności obligacji około 3% (zielona linia). Z kolei w dołku bessy 2009 oraz 2011 i 2012 rentowność giełdy wynosiła kilkanaście procent.

Ponadto warto zauważyć, że historycznie zdarzał się okresy kiedy to bardziej rentowne była giełda lub obligacje.

Idąc dalej: jeżeli od rentowności obligacji odejmiemy rentowność akcji otrzymamy wykres o ile obligacje są bardziej rentowne niż akcje. Jeżeli taki wskaźnik nałożymy na indeks WIG otrzymamy poniższy wykres i zależność:

Okazuje się, że historycznie rynek akcji zachowywał się

1. Słabo, jeżeli rentowność giełdy była mało atrakcyjna względem rentowności obligacji (czerwone linie). Tak na przykład było rok temu na jesieni 2013 roku co zaznaczyłem czerwoną strzałką. Innymi słowy rentowność obligacji była wyższa niż rentowność giełdy (lub zbliżona).
2. Dobrze, jeżeli rentowność akcji była znacznie wyższa niż rentowność obligacji (zielone linie). Z taką sytuacją mamy do czynienia również ostatnio co zaznaczyłem zieloną strzałką.

Na to dodatkowo nałożył się bardzo duży pesymizm, który panował wśród sporej części inwestorów w wakacje 2014 i w efekcie otrzymaliśmy bardzo ładne wzrosty na giełdzie.

Stopy procentowe w dół? Co dalej z rentownościami obligacji i giełdą?

Oczywiście spadek rentowności obligacji jest powiązany z bardzo mocnym spadkiem inflacji a przez to graniem pod obniżki stóp procentowych. A jak obniżki stóp procentowych wpływają na giełdę pisałem parę tygodni temu tutaj: Historia 2000-2014: zachowanie giełdy a obniżki stóp procentowych oraz dynamika PKB. Poniżej fragment z tego artykułu:

Poniżej pokazałem na wykresie jak wyglądały historycznie stopy procentowe w Polsce na dwanaście miesięcy przed pierwszą obniżką i dwanaście miesięcy po pierwszej obniżce.  Moment „zero” zaznaczony na zielono to moment kiedy stopy procentowe idą po raz pierwszy w dół:

To co ciekawe, na wykresie powyżej widać, że w każdym kolejnym cyklu stopy procentowe spadały na coraz niższe poziomy.

Z kolei tutaj pokazałem jak zachowała się historycznie giełda dwanaście miesięcy przed i dwanaście miesięcy po pierwszej obniżce stóp procentowych. Stopy procentowe mają bardzo duży wpływ na sytuację na giełdzie…

Stopy procentowe i ich pierwsza obniżka to moment „zero” zaznaczony na zielono:

Jak widać powyżej: 

1. Zanim stopy procentowe zostały obniżone giełda dwa razy była w trendzie spadkowym i dwa razy w trendzie wzrostowym
2. Ale za każdym razem kiedy stopy procentowe były obniżane giełda rosła w ciągu dwunastu miesięcy (od kilku do kilkudziesięciu procent)

Z kolei poniżej pokazałem osobno każdy z powyższych czterech okresów w kontekście zachowania giełdy i kwartalnej dynamiki PKB Polski r/r:

Rok 2001:

Rok 2005:

Rok 2008:

Rok 2012:

Moje wnioski:

Zależność stopy procentowe i ich obniżi a dynamika PKB

1. Obniżki były w okolicach dołka na dynamice PKB
2. Po obniżkach następowała w kolejnych kwartałach poprawa dynamiki PKB

Zależność obniżki stóp procentowych a zachowanie giełdy:

1. Za każdym razem po obniżkach stóp procentowych giełda był wyżej w kolejnych kwartałach

Zależność dynamika PKB i zachowanie giełdy:

1. Dwa razy było tak, że przed obniżkami stóp procentowych dynamika PKB spadała a giełda rosła
2. Dwa razy było tak, że przed obniżkami stóp procentowych dynamika PKB spadała i giełda też spadała
3. Za każdym razem po obniżkach giełda rosła i dynamika PKB też się poprawiała

Powyższe przemyślenia można rozszerzyć jeszcze o jedno ciekawe spostrzeżenie które sprowadza się do poniższego pytania:

Obniżki stóp w 2001 roku = cykl obniżek stóp procentowych w 2012 r?

Niedawno opisałem moje przemyślenia na temat rozwoju sytuacji na rynku pracy: Bezrobocie w Polsce spadnie do 5% w 2018 roku!? Cykl dziesięcioletni na rynku pracy w praktyce w związku z cyklem dziesięcioletnim. Dla przypomnienia:

Jeżeli nałożymy na jeden wykres zachowanie wskaźnika bezrobocia w Polsce od początku 1988, 1998 oraz 2008 roku (w rozbiciu na dziesięcioletnie okresy) otrzymamy następujący wykres (założyłem, że np. sierpień 1994 roku to to samo co sierpień 2004 roku oraz sierpień 2014 roku):

(uwaga: dla cyklu od 1988 roku wtedy był jeszcze w Polsce komunizm i dlatego nie mamy jeszcze wykresu bezrobocia, bezrobocie jako takie zaczyna stopniowo rosnąć dopiero od upadku komunizmu w połowie 1989 roku)

Jak widać powyżej cykl dziesięcioletni na bezrobociu historycznie miał swój dołek w okolicach roku kończącego się na „osiem” (1988, 1998,2008) oraz szczyt w okolicach roku kończącego się na „cztery” (1994, 2004, podobnie ostatnio, gdybyśmy nie mieli bardzo łagodnej zimy na przełomie 2013/2014 a z kolei bardzo surowej na przełomie 2012
/2013, szczyt bezrobocia mielibyśmy prawdopodobnie na wiosnę 2014 roku).

W ostatnich dwóch latach wiele razy pisałem, że w związku z relatywnie wysokim bezrobociem w tej fazie cyklu dziesięcioletniego inflacja w latach 2013-2014 będzie bardzo, bardzo niska, co rzeczywiście ma miejsce.

W związku z tym, obecną sytuację na inflacji i stopach procentowych możemy dodatkowo porównać do tej sprzed dziesięciu lat, kiedy bezrobocie było również relatywnie wysokie, czyli do tego cyklu obniżek za Balcerowicza, który został zapoczątkowany w 2001 roku. Przy takim założeniu otrzymamy takie dwie ścieżki obniżek stóp procentowych:

Przy powyższym założeniu (spadek stóp procentowych o 0,75% do 1,75%, chociaż widziałem prognozę obniżki stóp procentowych nawet o 1%) zbliżające się obniżki stóp procentowych nie byłyby niczym dziwnym bo byłyby kontynuacją trwającego prawie trzydzieści miesięcy  cyklu obniżek stóp procentowych czyli byłoby to tyle samo co w latach 2001-2003 r.

Wtedy również byliśmy po okresie bardzo silnego spadku inflacji tylko wtedy dynamika cen spadła z kilkunastu procent do niskich kilku a obecnie z kilku procent weszliśmy w deflację.

Wtedy również bardzo duże stopy zwrotu, tak jak ostatnio, przyniosły inwestycje w fundusze obligacyjne.

[WP-Coder id=”2″]

Długie obniżki stóp procentowych a zachowanie giełdy w 2003 roku?

Pewnie w kolejnych miesiącach trudno spodziewać się aż tak dynamicznej hossy jak było to w latach 2003-2007, teraz chociażby jesteśmy już po okresie wzrostów na giełdzie a ostatnie dane makro nie zachwycają: Spadek produkcji przemysłowej w sierpniu 2014 r. czy jednak wzrost? Jaki wpływ danych na giełdę?.

Niemniej jednak, jakby nie patrzeć, nawet częściowa realizacja takiego scenariusza byłaby całkiem optymistyczna.

Czy jest to możliwy scenariusz? Myślę, że tak, tym bardziej, że jest masa niedowiarków. Oczywiście do tego sytuacja na wschodzie Ukrainy nie może się pogorszyć a stopy procentowe muszą być mocno obniżone. No i muszą poprawić się też dane makro.

Czy i tym razem stopy procentowe pomogą gospodarce? Powinny, bo przy tak wysokich realnych stopach procentowych znowu zaczęły mocno rosnąć lokaty w bankach. W ciągu ostatniego roku jest to już wzrost o ponad 30 mld zł! Dla przypomnienia 1 punkt procentowy różnicy na dynamice PKB to około 15 mld zł.

Jeżeli proces wzrostu lokat zostanie zahamowany albo część pieniędzy z lokat zostanie wydanych, w krótkim terminie powinno to rozruszać gospodarkę.

A w dłuższym powinna ruszyć akcja kredytowa. Przecież stopy procentowe byłyby trochę powyżej jednego punktu procentowego.