Paradoks cyklu na giełdzie

Kiedyś przeczytałem że, paradoks cyklu na giełdzie to taki „produkt”, na który zapotrzebowanie jest coraz większe im wyższe są ceny akcji a  z kolei gdy ceny są coraz niższe, zainteresowanie akcjami maleje. Jest to dokładne przeciwieństwo „prawa podaży i popytu” znanego z ekonomii, które mówi, że im wyższa cena, tym niższe powinno być zainteresowanie tym produktem i na odwrót.

Obserwując jednak procesy zachodzące w gospodarce i w firmach dochodzę do wniosku, że paradoks cyklu na giełdzie jest bardzo podobny do  zachowania ludzi. To zjawisko jest czymś bardzo często spotykanym i jest powodem występowania cykli zarówno na giełdzie jak i w gospodarce. Takie zachowanie jest wynikiem po prostu walki pomiędzy strachem i chciwością ludzi. Tak naprawdę jest to czysta spekulacja i próba przewidywania przyszłości. Szczególnie dużą zasługę ma tutaj słuchanie „wszelkiej maści  ekspertów”, którzy niby potrafią przewidzieć tą przyszłość. A skutki takiego działania są zazwyczaj opłakane.

(Co prawda do poniższych przemyśleń doszedłem podczas ostatnich zaledwie dziesięciu lat, kiedy zajmuję się giełdą, ale potwierdzenie tej tezy znalazłem ostatnio w bardzo ciekawej książce „Księga bessy”, gdzie autor opisuje historię różnych rynków niedźwiedzia na świecie w ciągu ostatnich kilkuset lat, w wolnej chwili napiszę parę słów o tej książce).

Paradoks cyklu na giełdzie- przykłady

• rynek pracy,
• inwestycje firm i zachowanie osób indywidualnych,
• kupno nieruchomości, 
• kredyty w bankach,
• ceny najmu biur i powierzchni handlowych.

Na końcu robię podsumowanie, gdzie podaję przykład cyklicznego (nielogicznego) zachowania farmerów uprawiających truskawki. Co ciekawe takie nielogiczne zachowanie można odnaleźć również wśród ludzi próbujących przewidzieć przyszłe PKB…

Paradoks cyklu na giełdzie- rynek pracy

Na przykład, jeżeli zobaczyć na bezrobocie w Polsce: bezrobocie, firmy zatrudniają najwięcej pracowników w okresie, gdy gospodarka najlepszy okres ma już za sobą i zbliżają się gorsze czasy dla firm (np. lata 2007 i 2008). Oczywiście dzieje się to w momencie, gdy pracownikom trzeba relatywnie dużo płacić a dodatkowo trudno o dobrego, dobrze wykwalifikowanego pracownika. Dlaczego tak się dzieje? Bo przecież prognozy PKB są takie optymistyczne…
Z kolei w okresie spowolnienia, gdy o dobrego pracownika relatywnie łatwo (jak na przykład teraz) a dodatkowo jego żądania płacowe są, „delikatnie mówiąc” niewygórowane, popyt na pracowników gwałtownie się załamuje. Dlaczego tak się dzieje? Bo przecież prognozy PKB są takie pesymistyczne…

Paradoks cyklu na giełdzie- inwestycje firm i zachowanie osób indywidualnych

Kiedy są najwyższe koszty wybudowania nowej fabryki, nowego domu czy położenia kostki brukowej na własnym podwórku? Oczywiście w momencie zaawansowanego boomu w gospodarce. Wtedy też trudno o „specjalistów” najwyższej klasy, bo mają zamówienia na wiele miesięcy do przodu. Dlaczego tak się dzieje? Bo przecież prognozy PKB są takie optymistyczne…
Z kolei w momencie gdy ceny takich usług są o kilkadziesiąt procent niższe i można przebierać w ofertach, firmy i ludzie nagle „obcinają” mocno inwestycje i popyt. Dlaczego tak się dzieje? Bo przecież prognozy PKB są takie pesymistyczne…

Paradoks cyklu na giełdzie- kupno nieruchomości

Kiedy najwięcej jest transakcji kupna nieruchomości? Oczywiście jak ceny nieruchomości gwałtownie wzrastają. W efekcie nie dość, że trzeba słono przepłacać za taką nieruchomość (kupować „dziurę w ziemi”), to jeszcze nie można wybrać dobrej lokalizacji czy solidnie wybudowanej nieruchomości. Dlaczego tak się dzieje? Bo przecież prognozy cen nieruchomości są takie optymistyczne… A ile osób kupuje nieruchomości po załamaniu ich cen? Relatywnie niewiele. Dlaczego tak się dzieje? Bo przecież prognozy cen nieruchomości są takie pesymistyczne…

Paradoks cyklu na giełdzie- kredyty w bankach

Banki bardzo chętnie udzielają kredytów i to przy bardzo niskich marżach (czyli mało każą sobie płacić za ryzyko „niespłacania” kredytów) w momencie optymistycznych prognoz PKB (największe wolumeny kredytów były w 2007 i 2008 roku, podobnie jest w każdym cyklu).
Oczywiście przez to, że marże są niskie, a największe wolumeny kredytów udzielane są w szczycie PKB, bardzo szybko okazuje się, że nie był to dobry interes. Dlaczego tak się dzieje? Bo przecież prognozy PKB są takie optymistyczne…
Z kolei w okresie spowolnienia marże są bardzo wysokie, ale banki bardzo niechętnie udzielają kredytów. Dochodzi więc do paradoksu, że gdzieś w okolicach dołka na PKB, banki mogłyby zbudować bardzo dobry (zyskowny) portfel kredytowy, ale są „załadowane” złymi kredytami udzielanymi na bardzo niskich marżach w szczycie boomu gospodarczego, więc boją się udzielać nowych kredytów. Dlaczego tak się dzieje? Bo przecież prognozy PKB są takie pesymistyczne…

Paradoks cyklu na giełdzie- ceny najmu biur i powierzchni handlowych

Tutaj podobnie ceny najmu osiągają kosmiczne wysokości „w dobrych czasach” a dodatkowo buduje się wiele biur i powierzchni handlowych w dokładnie złym momencie. Dlaczego tak się dzieje? Bo przecież prognozy PKB są takie optymistyczne… Z kolei jak z gospodarki napływają złe informacje i wszyscy o tym trąbią w mediach, firmy postanawiają mocno ograniczyć wynajmowanie nowych powierzchni, a nawet „przyspekulować” i opóźnić nowe otwarcia, bo przecież ceny najmu jeszcze mocno spadną. Dlaczego tak się dzieje? Bo przecież prognozy PKB są takie pesymistyczne…

Paradoks cyklu na giełdzie- podsumowanie

Można tutaj przytoczyć zachowanie farmerów uprawiających truskawki. Jak jednego roku niewielu farmerów posadzi truskawki, to truskawek w kolejnym roku jest za mało a przez to ich ceny mocno rosną. Widząc to, farmerzy  w kolejnym roku na potęgę sadzą truskawki, nie zastanawiając się, że to samo robią ich koledzy. W efekcie w kolejnym okresie truskawek jest za dużo i ceny mocno spadają. W konsekwencji farmerzy “zdołowani” niskimi cenami truskawek stają się pesymistami, zaniedbują pola truskawek i … w kolejnym okresie truskawek jest za mało, więc ich ceny idą ponownie do góry. Koło się zamyka. Podobnie jest z ludźmi (społeczeństwem) i oczekiwaniami dotyczącymi PKB, a przez to pojawiają się cykle na giełdzie i w gospodarce.

Te cykle można np. zobaczyć na produkcji przemysłowej czy sprzedaży detalicznej: Zależności łączące GPW, PKB, produkcję przemysłową oraz sprzedaż detaliczną, czyli dlaczego dołek na PKB Polski był prawdopodobnie w I kwartale 2009 r.

Niby są „ekonomiści”, ale jak wskazują badania, ludzie mają tendencje do zachowania stadnego, stąd też prognozy ekonomistów jako grupy są zazwyczaj błędne. Jeżeli już ktoś musi spekulować na temat przyszłego PKB, to dobrym wskaźnikiem wyprzedzającym PKB jest zachowanie indeksów giełdowych, o czym pisałem tutaj: Giełda i PKB